aug. 2020 – De campagne #Zijmaakthetverschil is een initiatief van Vrouwen van Nu, Young Feminist Ambassadors en de Nederlandse Vrouwenraad. In aanloop naar Prinsessendag op 7 september 2020 verzamelen zij de ervaringen van vrouwen met de coronacrisis. Wat werd beter zichtbaar als het gaat om de werk/zorgverdeling, de positie van vrouwen en vrouwelijke perspectieven in besluitvorming? De campagne wil de stem van de vrouw laten horen. Ook het KVD heeft zijn stem laten horen, gebaseerd op de inbreng van deelnemers uit de kringen Arnhem, Breda, Den Haag 1, Rotterdam en Utrecht 1.
De KVD-kring in coronatijd
De leden van het KVD ervaren dat corona enorme impact heeft op hun dagelijks functioneren en de omgeving waarin ze dat doen. Ze proberen allemaal op hetzelfde niveau te blijven functioneren als voor de lockdown in maart 2020. Ze zien de nadelen van de coronacrisis, maar ook de kansen. In KVD-kring kunnen ze hun verhaal kwijt en het over iets anders hebben. De indeling in zelfstandige lokale kringen blijkt een zegen.
Het KVD is georganiseerd in kringen van ongeveer 16 leden die gewend zijn regelmatig bij elkaar te komen om met elkaar van gedachten te wisselen. De kringleden verdiepen zich in maatschappelijke vraagstukken van allerlei aard en delen hun kennis en ervaring. Deze werkwijze leidt ertoe dat de leden binnen de kringen elkaar goed kennen. Ze hebben elkaar in de coronatijd niet losgelaten. De vrouwen inspireren en bemoedigen elkaar, nu telefonisch en online. Binnen de mogelijkheden die er zijn, is er uitgebreid contact. Ook anders, meer persoonlijk en dichtbij. In deze coronatijd hebben de KVD-kringen andere manieren gevonden om de band in stand te houden. De zorg en inzet laten opnieuw zien hoe sterk de banden zijn.
Solidariteit, ook met kwetsbaren
Natuurlijk ervaren de leden van het KVD het als een gemis om niet bij elkaar te kunnen komen. De kringen nemen echter geen risico, want veel leden hebben (mantel)zorgtaken. De kringen zien dat leden die zelf in de zorg werken of familie hebben in de zorg diep worden geraakt door het onvoorzichtige gedrag van sommige mensen. De mensen die werken in de zorg hebben een ongelooflijk intensieve en uitdagende tijd meegemaakt. Ook nu nog vraagt het werk in de zorg veel improvisatie. De zorg en aandacht voor elkaar en de solidariteit met elkaar passen goed bij het katholiek sociaal denken dat aan de basis van het KVD staat. Het KVD vindt de oproep van het kabinet dat je het voor elkaar doet, voor de kwetsbaren, dan ook heel belangrijk.
Lockdown maakte verdeling thuis zichtbaar
Tijdens de lockdown moesten veel KVD-leden hun activiteiten vanuit huis organiseren. In de diversiteit van een grote groep vrouwen lopen de voorbeelden uiteen over hoe dat is ervaren. De een worstelde meer met een goede verdeling van aandacht en energie dan een ander. Voor de een was het werk zo intensief geworden dat het bijna niet was op te brengen terwijl een ander juist meer tijd kreeg voor reflectie en ontspanning. In diverse gezinnen (en met collega’s) is ten gevolge van de lockdown de taakverdeling thuis besproken. Wanneer heeft wie de zorg voor de kinderen? Ben je dan wel of niet bereikbaar? Voor wie of wat wel/ niet? Doe je dan ook de boodschappen of de was? In de voorbeelden van de thuissituatie zitten droevige en ook mooie momenten. Veel KVD-leden mochten of konden dierbaren niet meer zien. Aan de andere kant kon een dankbare vader nu de eerste weken van zijn pasgeboren kind van dichtbij meemaken. En sommige leden gingen meer dingen met hun partner en met het gezin doen, omdat daar nu tijd voor was.
Onder tijdsdruk gemaakte afspraken
Niet alleen de verhoudingen thuis zijn zichtbaar geworden door de coronacrisis. Ook over de zakelijke relaties zijn voorbeelden van veranderingen gedeeld. Veel leidinggevenden stemden in met meer flexibiliteit voor ouders van thuiswonende kinderen. Het werk dat zij overdag niet konden doen, haalden zij, veelal op eigen initiatief, ’s avonds en in het weekeinde in. De onzekerheid over de duur van de lockdown werd soms als ongemakkelijk ervaren: op welk moment wil je als werknemer of werkgever nadere afspraken maken? Ook werd opgemerkt dat regelingen die onder grote druk aan het begin van de lockdown zijn opgesteld, niet altijd voldoende integraal of doordacht bleken te zijn.
Toekomst van werk
Het is duidelijk dat veel werk heel goed vanuit huis gedaan kan worden, ook in combinatie met kinderen. Het is dan ook goed dat er anders wordt gedacht over kantoortijd. Wel heeft werken op afstand invloed op onderling contact tussen collega’s. Dat wordt gemist en daar moeten we nieuwe gewoonten in vinden. Het ontbreken van reistijd is een voordeel uit een oogpunt van tijdsbesteding en milieubelasting. Maar thuiswerken is niet voor iedereen een prettig alternatief. Ook niet voor een deel van de werktijd. Dat heeft te maken met onderling vertrouwen. Vertrouwen tussen werkgever en werknemer, en onderling vertrouwen thuis. Kun je thuis een andere verdeling van taken bespreekbaar maken? Is het een gelijkwaardig gespreksonderwerp? De politiek moet dit soort aspecten betrekken bij het nadenken over de toekomst van werk/arbeidsverhoudingen.
Vormgeving opleidingen
De toekomst van werk wordt ook beïnvloed door de manier waarop onderwijs en wetenschap nu hun opleidingen gaan vormgeven. KVD-leden zien dat hun kinderen steeds minder contacturen krijgen. Dit jaar zijn stages vervallen. Dit betekent studievertraging en minder mogelijkheden om vaardigheden en netwerken te ontwikkelen. Vooral voor het mbo is het zorgelijk. Hoe kun je een vak overbrengen met een beperkt aantal uren in de werkplaats of aan een het bed? Wat betekent dit straks voor hun kansen op werk?
Stevige plek voor welzijn en welbevinden
De coronapandemie heeft een aantal systeemgebreken manifest gemaakt. Denk aan de zorg, de voedselketen, logistiek en de arbeidsverhoudingen. Typische vrouwenberoepen blijken vitaal te zijn, maar worden sterk financieel ondergewaardeerd. Niet de CAO maar zorgverzekeraars bepalen de bekostiging van de zorg. Naast economische groei zouden ook welzijn en welbevinden een steviger plek moeten hebben in de organisatie van de samenleving. Nu is de kans daarover na te denken, door mannen en vrouwen samen, in gelijkwaardigheid.
Eigen keuzes
Vrouwen hebben de neiging om wat ze doen kleiner te maken. Maar de aandacht en zorg voor elkaar en de samenleving zijn de mooie kant en de kracht van vrouwen. We moeten meer waarderen wat vrouwen doen, als samenleving en als vrouwen zelf. Voor het KVD is belangrijk dat vrouwen en mannen gelijke kansen hebben en hun eigen keuzes kunnen maken, thuis en op de arbeidsmarkt. Het is niet erg als vrouwen meer zorgtaken op zich nemen, als dat werkelijk hun eigen keuze is. De coronacrisis maakt weer eens zichtbaar dat het voorbeeld dat mensen thuis en van hun omgeving krijgen van belang is. Mensen zijn sociaal en beïnvloeden elkaar. Daarom moeten er góede voorbeelden zijn. ‘Ik ben oma, maar daarmee nog geen kwetsbare oudere’, zo zei een van onze leden. Als samenleving zouden we meer moeten doen om stereotypering te vermijden en uiteenlopende rolmodellen te laten zien. We moeten ruimte creëren om mensen zichzelf te kunnen laten zijn.
Oproep aan de politiek
- Draag uit dat we als leden van een maatschappij solidair met elkaar moeten zijn en geef daarin het goede voorbeeld.
- Ga framing en stereotypering van vrouwen en vrouwenberoepen tegen.
- Ga genderstereotypering in kinderopvang en onderwijs tegen.
- Geef als politiek het goede voorbeeld in gelijkwaardige omgang en echte dialoog met elkaar.
- Organiseer dat de waardering voor vitale beroepen ook financiële invulling krijgt.
- Neem maatregelen om het onderwijsniveau en stagemogelijkheden op peil te houden.
- Faciliteer structurele veranderingen in werk/zorgverdeling.
- Geef bij de vormgeving van beleid welzijn en welbevinden een gelijkwaardige positie naast economische groei.
- Betrek Vrouwenorganisaties in gesprekken over toekomst van werk en onderwijs.